Kişisel Uçucu Organik Bileşiklerin(VOC)Ölçülmesi

VOC normal oda sıcaklığında yüksek buhar basıncına sahip organik bileşiklere uçucu organik bileşikler denir. Yüksek buhar basıncı düşük bir kaynama noktasından kaynaklanmaktadır.  Uçucu organik bileşikler sayısız, çeşitli ve her yerde bulunur.

Uçucu organik bileşikler değişik yöntemlerle tayin edilebilir, bunlar ;

1. Foto İyonizasyon Dedektörü (PID)
2. Alev İyonizasyon Dedektörü (FID)
3. Kolorimetrik örnekleme tüpleri
4. Elektrokimyasal Sensörlü cihazlar

En doğru ve ayrıntılı sonucu sahada örnekleme tüpleri kullanılarak alınan numunenin FID dedektörü olan enstrümantal bir cihaz ile analizinin yapılmasıdır. Bu yazıda TS ISO 16200-1 standardı ile kişisel VOC ölçümünün sahada örneklenmesi, analizinin yapılması ve raporlanması hakkında bilgilerden bahsedilecektir.

Ölçümlerin Yapılması

Sahada VOC örneklemesi için EN 1232 standardı gereklilikleri sağlayan 0-200 cc/dk ile örnekleme yapabilen bir pompa, TS ISO 16200-1 standardına uygun örnekleme tüpleri, birincil standart hava akış kalibratörüne ihtiyaç vardır. Sahada kullanılacak pompa ölçüme başlamadan önce ölçüm düzeneği kurularak hava akış kalibratörü ile doğrulanması gerekmektedir. Aynı doğrulama işlemi örnekleme sonunda da yapılmalıdır. Başlama ve bitiş akış hızları arasındaki fark %10’nu geçmemelidir. Eğer bu fark %10’dan büyükse numune atılmalı ve örnekleme tekrar edilmelidir.

Örnekleme tüpünün her iki ucu da kırılarak bir tüp tutucuya yerleştirilir. Bir hortum yardımıyla örnekleme pompasına bağlantısı yapılır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus tüpün yönüdür. Örnekleme tüpleri ana ve emniyet olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Dışarıdan örneklenecek havanın önce ana kısımdan daha sonra emniyet kısmından geçecek şekilde tüp tutucuya yerleştirilmesi gerekmektedir.

Örnekleme tüpü solunum hizasına gelecek şekilde personelin üzerine şekildeki gibi takılır.Gerekli bağlantılar yapıldıktan sonra pompa çalıştırılır ve uygun örnekleme süresinde örnekleme yapılır. Bu sürenin belirlenmesinde iki önemli husus bulunmaktadır. Bunlardan ilki TS ISO 16200-1 standardının gerekliklerini sağlamak için en az 10 litre hacimde numune alınması, ikincisi ise TS EN 689 standardında belirtilen örnekleme sürelerine uyulmasıdır.

Örnekleme tamamlandığında, örnekleme tüpü düzenekten ayrılır ve tüpün her iki ucu da kapaklarla kapatılır. Tüpler ayrı ayrı işaretlenmelidir. Bu işaretlemede çözücü ihtiva eden boyalı kalemler veya yapışkan etiketler tüplerin işaretlenmesinde kullanılmamalıdır.

Sahada alınması gereken kör numune, numune alma için kullanılan tüpler ile özdeş tüpler(aynı LOT numarasına sahip) kullanılarak hazırlanmalıdır. Numuneler 8 saat içinde analiz edilmeyecekse, temiz, kaplamasız ve sızdırmaz metal veya cam kaplar içinde muhafaza edilmelidir.  Örneklenen maddelerin uçuculuklarına bağlı olarak kuru buz veya derin dondurucu içerisinde muhafaza edilmelidir. Daha az uçucu  maddeler 5^oC’nin altında muhafaza edilmelidir.

Örneklenen numuneler mümkün olduğunca hızlı analiz edilmelidir. Örnekleme tüpündeki aktif karbona adsorbe olan VOC’ler standarda belirtilen uygun desorpsiyon çözücüsü ile çözülür ve gaz kromatografi cihazında analiz edilir.

VOC Konsantrasyonun Hesaplanması

Numunesi alınmış maddenin kütlesel derişimi, miligram/metreküp olarak, aşağıdaki eşitlik yardımıyla hesaplanır:

c_m: Numunesi alınmış havadaki deneye tâbi tutulan maddenin derişimi, mg/mL,

D_m: m_f’ye karşılık gelen numune tüpü yükleme seviyesinde desorpsiyon verimi,

m_F: Gerçek numunede (tüpün ön bölümünde) deneye tâbi tutulan havadaki UOB’nin kütlesi, mg

m_R: Gerçek numunede (tüpün geri veya arka bölümünde) deneye tâbi tutulan havadaki UOB’nin kütlesi, mg

m_B: Kör numune tüpündeki mevcut deneye tâbi tutulan madde kütlesi,mg

V: Alınan numune hacmi, L dir.

Not – Derişimin belirtilen şartlara düzeltilerek ifade edilmesi istenildiğinde, örneğin 25 °C’da ve 101 kPa’da, eşitlik aşağıdaki gibi olur:

Burada;

Cc: Belirtilen şartlara düzeltilmiş alınan hava numunesindeki deneye tâbi tutulan madde derişimi; mg/mL

P: Numunesi alınan havanın gerçek basınçı, kilopaskal

T: Numunesi alınan havanın gerçek sıcaklığı, derece Celsiusdur.

Deneye tâbi tutulan maddenin havadaki hacim kesri, metre küpte mililitre olarak, aşağıdaki eşitlik ile hesaplanır.

Burada;

C_v: Deneye tâbi tutulan maddenin havadaki hacim kesri, mL/m3

M: Deneye tâbi tutulan ilgili maddenin mol kütlesi, gram/mol

24,5: 25 °C’da ve 101 kPa‘da mol hacmidir.

TS EN 689 Kimyasal Maddelerin Solunmasıyla Maruziyetin Ölçülmesi

KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK

Contact

LABSOFT

Laboratuvar Süreçlerinizi Kolaylaştıran Paketler

İNCELE