Termal Konfor Ölçümü ve Değerlendirilmesi

İçindekiler

GİRİŞ

Termal konfor, bulunduğumuz ortamda soğuk ya da ısı hissini yaşamadığımız yer olarak tanımlayabiliriz. Başka bir deyişle, sıcaklık ve hava hareketi koşulları gerçekleştirilen aktivite için hoş ve yeterli olduğunda, bulunduğumuz ortamı termal bakımdan konforlu olarak tanımlayabiliriz.

Termal konfor u etkileyen faktörler; sıcaklık, nem, hava akım hızı, metabolizma oranı ve kıyafet katsayısıdır. Bulunduğumuz ortamın termal şartlarını değerlendirmek için ilk olarak TS EN ISO 7730 standardına göre ölçümler ve hesaplamalar yapmamız gerekmektedir.

TS EN ISO 7730 Isıl Çevrenin Ergonomisi (Termal Konfor)

TS EN ISO 7730 standardı, orta dereceli ısıl ortamlarda kalmış insanların genel ısı algısını ve hoşnutsuzluk seviyesini öngörecek tedbirleri kapsar. Bu standart çalışma alanında ölçümler ve değerlendirmeler yaparak o ortamın çalışan kişi için termal şartlarını değerlendirir.  Değerlendirme, PMV (ön görülen ortalama oy) ve PPT (ön görülen memnuniyetsizlik yüzdesi) değerleri ile yapılır.

Öngörülen Ortalama Oy (PMV) (Termal Konfor)

PMV, insan vücudunun ısı dengesini temel alarak 7 noktalı bir skalada değerlendirme yapılan bir indekstir.

Çizelge: PMV Isı Algı Cetveli

PMV değerini hesaplamak için aşağıdaki verilerin değerlendirme yapılacak ortamdan alınması gerekmektedir. Bunlar;

1. t_a = Kuru Hava sıcaklığı, (^oC)
2. t_g = Küre Sıcaklığı (^oC)
3. V_a = Hava Akım Hızı (m/sn)
4. Rh= Bağıl Nem(%)
5. M= Metabolik hız, metrekare başına watt biriminden (W/m2)
6. clo = Kıyafet katsayısı

Yukarıdaki parametrelerden 1,2,3 ve 4. maddeler sahada bir ölçüm cihazı ile ölçülür, 5 ve 6. maddeler ise sahada ilgili tablolarla tespit edilir.

Termal Konfor Ölçüm Cihazı

7730 Kıyafet Katsayı Tablosu (clo)   7730 Metabolik Oran Tablosu  

PMV, metabolik hızın, giysi yalıtımının, hava sıcaklığının, ortalama ışıma sıcaklığının, hava hızının ve hava neminin farklı kombinasyonları için hesaplanabilir. Sizlerle yukarıda sıraladığım maddelerle oluşturduğum PMV hesaplama tablosunu paylaşacağım. Ama eğer isterseniz aşağıdaki formülü de kullanabilirsiniz.

• M Metabolik hız, metrekare başına watt biriminden (W/m2)
• W Etkin mekanik güç, metrekare başına watt biriminden (W/m2)
• 𝑙𝑐𝑙 Giysi yalıtımı, watt başına metrekare kelvin biriminden (m2∙K/W)
• 𝑓𝑐𝑙 Giysi yüzeyi alan faktörü
• 𝑡𝑎 Hava sıcaklığı, derece Celcius biriminden (°C)
• _tr Ortalama ışıma sıcaklığı, derece Celcius biriminden (°C)
• 𝑣𝑎𝑟 Bağıl hava hızı, saniye başına metre biriminden (m/s)
• 𝑝𝑎 Su buharının kısmi basıncı, pascal biriminden (Pa)
• ℎ𝑐 Taşınım ısı aktarım katsayısı, metrekare Kelvin başına watt biriminden [W/(m2∙K)]
• 𝑡𝑐𝑙 Giysi yüzeyi sıcaklığı, derece celcius biriminden (°C)

PMV PPD Hesap Programı

TS EN ISO 7730 göre ortamın PMV değeri -2 ile +2 arasında ise değerlendirilen ortam termal şartlar bakımından uygundur. Eğer PMV değer +2′ den büyükse değerlendirme yapılan ortam TS EN 7243 (Termal çevrenin ergonomisi – WBGT (ıslak ampul küresel sıcaklık) endeksi (ISO 7243: 2017) kullanılarak ısı stresinin değerlendirilmesi) standardı ile, PMV değeri -2′ den daha küçük bir değer ise TS EN ISO 11079(Isıl çevrenin ergonomisi – Giydirilmiş yalıtım (ıreq) ve yerel soğutma etkilerinin kullanıldığı soğuk gerilmenin tayini ve yorumlanması) standardına göre ek bir değerlendirme daha yapılması gerekmektedir.

TS EN 7243 (Termal çevrenin ergonomisi – WBGT (ıslak ampul küresel sıcaklık) endeksi (ISO 7243: 2017) kullanılarak ısı stresinin değerlendirilmesi)

Bu standart çalışma talimatı TS EN ISO 7243 standardına göre ısı baskısı altında çalışan kişilerin WBGT indeksinin tayin edilmesini ve değerlendirilmesini kapsar. Bu talimatın kullanılabileceği aralıklar aşağıdaki gibidir;
–           Yaş Hazne Sıcaklığı: 5 – 40 ^oC
–           Küre Sıcaklığı: 20 – 120 ^oC
–           Kuru Hava Sıcaklık 10 – 60 ^oC

Ölçüm Yeri ve Yüksekliği (Termal Konfor)

Termal Konfor ölçümlerinde ölçüm noktası ısıya maruz kalan kişinin bulunduğu noktada olmalıdır ve genellikle karın yüksekliğinden ölçülmelidir. Eğer ısı ortamdaki homojen şekilde dağılmıyorsa (yüksekliğe bağlı olarak) ölçüm maruziyetin en yüksek olduğu noktada gerçekleştirilmelidir.

Ölçüm Periyodu ve Süresi (Termal Konfor)

Termal Konfor ölçümlerinde ölçüm periyodu ve süresi kişinin maruz kaldığı farklı ısı baskısı oluşturan görevlere göre seçilir. Kişinin maruz kaldığı farklı ısı baskılarını içeren görevlerin hepsi ölçülmelidir. Görevlerin ölçüm süreleri ilgili farklı ısı baskısının günlük çalışmanın yüzde oranına göre hesaplanır. Bir kişinin ısı baskısı maruziyetinin hesaplanması için toplamda en az 1 saatlik bir ölçüm süresi olmalıdır. Örneğin bir kişi 2 saat 1. Görevi, kalan 6 saat 2. Görevi yapıyorsa böyle bir durumda ölçüm süreleri 1. Görev için 15 dakika (2 saat/8saat=%25, dolayısıyla 1 saatin %25’i 15 dakikadır) ikinci görev için 45 dakika (6 saat/8saat)%75 dolayısıyla 1 saatin %75’i 45 dakikadır)  olmalıdır.

Hesaplamalar

WBGT indeksi, iki türetilmiş parametre ölçüsü olan, doğal yaş-hazne sıcaklığı (tnw) ile küre sıcaklığını (tg) ve bazı durumlarda da bir temel parametre ölçüsü olan hava sıcaklığını (ta) (kuru hazne sıcaklığı) birleştirir. Aşağıdaki ifadeler, bu farklı parametreler arasındaki ilişkiyi göstermektedir.

− Güneş yükü olmayan iç yapılar ve dış yapılar:
WBGT = 0,7t_nw + 0,3t_g
− Güneş yükü olan dış yapılar:
WBGT = 0,7t_nw + 0,2t_g + 0,1t_a

nw= Yaş Hazne Sıcaklığı
tg= Küre Sıcaklığı
ta= Kuru Hava Sıcaklığı

WBGT_eff ölçülen WBGT değerine kıyafetin etkisinin katılmış halidir ve aşağıdaki şekilde hesaplanır.

WBGT_eff=WBGT+CAV

TS EN 7243 CAV Değerleri Tablosu    TS EN 7243 Metabolik Oran Tablosu

TS EN ISO 7243 Standardına Göre Değerlendirme

Ölçümler sonucu elde edilen WBGTeff değerleri aşağıdaki tablo ile kıyaslanarak değerlendirme yapılır.

TS EN 7243 Değerlendirme Tablosu

* : Isıya alıştırma, ölçüm yapılan kişinin ölçümden önceki en az 1 hafta boyunca çalışma ortamına veya benzer özellikteki bir ortama maruz bırakılmış olması durumudur.
WBGTeff değerinin tablodaki referans değerleri geçmemesi gerekmektedir.

İSGÜM TS EN ISO 7243 STANDARDI REHBER

Yukarıdaki bağlantıda İSGÜM’ün yayınladığı rehberi de inceleyebilirsiniz. Aşağıdaki bağlantıya tıklayarak WBGTeff hesaplama programını indirebilirsiniz.

TS EN ISO 7243 Hesap Tablosu

Termal ortamın ergonomisi – Tayin ve Gerekli Kıyafetleri Kullanırken Soğuk Stresinin Yorumlanması Yalıtım (IREQ) ve Yerel Soğutma Etkileri

Bu standart, soğuk ortamlara maruz kalma ile ilişkili termal stresin değerlendirilmesi için yöntem ve stratejileri belirtir. Bu yöntemler iç ve dış mekanlarda sürekli, aralıklı ve arada sırada maruz kalma ve çalışmalarda uygulanabilir. Bu standartta çok fazla hesaplamalar içerdiğinden bu konuyu ilerleyen tarihlerde ayrı bir yazıda sizlerle paylaşacağım.

Contact

LABSOFT

Laboratuvar Süreçlerinizi Kolaylaştıran Paketler

İNCELE