Endüstriyel faaliyetler, ekonomik kalkınmanın itici gücü olsa da çevre üzerindeki olumsuz etkileri göz ardı edilemez. Türkiye, bu dengeyi kurma çabasıyla önemli bir adım atarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Endüstriyel Emisyonların Yönetimi Yönetmeliği’ni ( (Resmi Gazete Sayı: 32782) yürürlüğe koymuştur. Bu yönetmelik, sanayi kaynaklı emisyonların ve atık oluşumunun azaltılmasını, kaynakların verimli kullanılmasını ve sanayide yeşil dönüşümü (SYD Yönetmeliği) teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu blog yazımızda, yönetmeliğin teknik detaylarına, ilgili tarafların sorumluluklarına, uygulama süreçlerine ve işletmeler için pratik rehbere odaklanarak bu yeni dönemi birlikte inceleyeceğiz.
SYD Belgesiyle Yeşil Notunuzu Öğrenin: Kategori Kılavuzu
Yönetmeliğin temel taşı olan Sanayide Yeşil Dönüşüm (SYD) belgelendirme süreci, işletmelerin çevresel etkilerini en aza indirmeyi ve sürdürülebilir üretim modellerini benimsemelerini teşvik eder. SYD belgesi, işletmelerin çevresel performanslarını ölçen ve farklı kategorilere ayıran bir araçtır. Bu kategoriler, işletmelerin Mevcut En İyi Teknikler (MET) ve emisyon sınır değerlerine (ESD) uyum seviyelerini gösterir:
A Kategorisi (100 Puan): MET ve ESD’lere tam uyum gösteren, çevresel performansı en üst düzeyde olan işletmelere verilir. Bu işletmeler, en son teknolojiyi kullanarak kirliliği en aza indirirler ve örnek teşkil ederler.
B Kategorisi (90-99 Puan): Yüksek çevresel performansa sahip, ancak bazı küçük iyileştirmelere açık işletmelerdir. Bu işletmelerde, MET uygulamaları büyük ölçüde benimsenmiş ve etkin bir şekilde uygulanmaktadır.
C Kategorisi (80-89 Puan): Çevresel performansı iyi olan, fakat bazı önemli alanlarda gelişime ihtiyaç duyan işletmelerdir. Bu işletmelerde, bazı MET uygulamaları henüz tam olarak hayata geçirilmemiştir.
D Kategorisi (70-79 Puan): Temel çevresel standartları karşılayan, ancak MET uygulamalarında eksiklikleri olan işletmelerdir. Bu işletmeler, MET uygulamalarına geçiş sürecindedir.
E Kategorisi (60-69 Puan): Çevresel performansı yeterli, ancak önemli iyileştirmelere ihtiyaç duyan işletmelerdir. Bu işletmelerde, MET uygulamaları yetersiz olup, büyük çaplı iyileştirmeler gerekmektedir.
F Kategorisi (50-59 Puan): Minimum çevresel standartları karşılayan, ancak MET uygulamalarında ciddi eksiklikleri olan işletmelerdir. Bu işletmeler, MET uygulamalarına bir an önce başlamalı ve büyük ölçüde iyileşmelidir.
SYD Belgesi Nasıl Alınır? Adım Adım Başvuru Süreci
SYD belgesi almak, işletmeler için hem bir gereklilik hem de sürdürülebilirliğe adım atma fırsatıdır. İşte SYD belgesi almak için izlemeniz gereken adımlar:
Kayıt ve Bilgi Güncelleme: İşletmenizin EK-1 ve EK-2’de belirtilen faaliyetleri yürütmesi durumunda, Bakanlığın belirlediği takvim doğrultusunda e-SYD sistemine kayıt olun ve bilgilerinizi her yıl 1 Nisan’a kadar güncelleyin.
Başvuru Dosyası Hazırlığı: Çevre izin ve lisans başvurunuzla eş zamanlı olarak gerekli bilgi ve belgeleri hazırlayın. Bu belgeler, işletmenizin çevresel performansını ayrıntılı olarak gösteren raporları içermelidir.
Değerlendirme Raporu: Bakanlık tarafından görevlendirilen SYD başsorumlusu koordinasyonunda bir değerlendirme raporu hazırlayın. Bu rapor, işletmenizin MET uygulamalarına ve çevresel hedeflere uyumunu gösterir ve en geç bir yıl içinde e-SYD sistemi üzerinden sunulmalıdır.
Uygunluk İncelemesi: A Kategorisi Başvuruları: Üçüncü taraf doğrulama kuruluşları tarafından uygunluk incelemesi yapılır. Diğer Kategoriler: İl müdürlüğü tarafından yerinde tespit raporu hazırlanır.
Belge Düzenlenmesi: Tüm süreçler olumlu sonuçlanırsa, SYD belgeniz elektronik ortamda düzenlenir.
MET’in Gücü: En İyi Tekniklerle Kirliliği Azaltma
Mevcut En İyi Teknikler (MET), çevresel korumayı en üst düzeye çıkarırken, teknolojik ve ekonomik sürdürülebilirliği de göz önünde bulundurur. İşletmelerin emisyonlarını en aza indirmeleri için en etkili rehberdir.
MET’in Tanımı: MET, işletme süreçlerinde kullanılan teknolojileri, tasarım, inşaat, bakım, işletme ve devreden çıkarma yöntemlerini kapsar.
MET’in Rolü: MET uygulamaları, hava, su, toprak kirliliğini önlemeyi, atık üretimini azaltmayı ve kaynakları verimli kullanmayı hedefler.
Örnek MET Uygulamaları:
Metal İşleme Sektörü: Kapalı devre su sistemleri, su tüketimini azaltırken atık su deşarjını ortadan kaldırır.
Kimya Sektörü: Reaksiyon verimliliğini artıran katalizör kullanımı, atık oluşumunu azaltır.
Enerji Sektörü: Yüksek verimli yakma teknolojileri, enerji tüketimini ve emisyonları düşürür.
ESD’ler ve İzleme: Emisyon Kontrolünde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Emisyon Sınır Değerleri (ESD), kirleticilerin çevreye salınımında aşılmaması gereken maksimum konsantrasyonları ifade eder. İşletmeler, ESD’lere uyum sağlamak için düzenli olarak emisyonlarını izlemeli ve raporlamalıdır.
ESD’lerin Önemi: ESD’ler, insan sağlığı ve çevreyi koruma altına almayı hedefler.
İzleme Gereklilikleri: Bakanlık tarafından belirlenen izleme metodolojisi, sıklığı ve değerlendirme prosedürlerine uyulmalıdır.
Örnek ESD ve İzleme Uygulaması:
Büyük Yakma Tesisleri: NOx için belirlenen ESD değeri 200 mg/Nm³’ü geçmemelidir. Bu değeri sağlamak için Seçici Katalitik İndirgeme (SCR) gibi teknolojiler kullanılabilir ve sürekli emisyon izleme sistemleri (SEÖS) ile izleme yapılır.
Teknolojik İnovasyon: Gelişmekte Olan Tekniklerle Geleceği Şekillendirme
Yönetmelik, işletmeleri teknolojik yenilikleri takip etmeye ve gelişmekte olan teknikleri uygulamaya teşvik eder. Bu, hem çevresel performansı artırırken hem de işletmelerin rekabet gücünü korur.
Gelişmekte Olan Teknikler: Mevcut tekniklere kıyasla daha yüksek çevresel koruma sağlayan veya daha düşük maliyetli yeni teknolojilerdir.
Geçici Muafiyetler: Bakanlık, yeni tekniklerin test edilmesi ve uygulanması için belirli bir süre geçici muafiyetler tanıyabilir.
İl Müdürlüklerinin ve Doğrulama Kuruluşlarının Rolü: Güvenilir Bir Belgelendirme Süreci
SYD belgelendirme sürecinde, il müdürlükleri ve üçüncü taraf doğrulama kuruluşları önemli roller üstlenir:
İl Müdürlükleri:
İşletmeleri bilgilendirme ve yönlendirme.
Yerinde tespit raporları hazırlama.
Belge şartlarına uyumu takip etme.
Kayıt işlemlerini takip etme.
Üçüncü Taraf Doğrulama Kuruluşları:
A kategorisi başvuruları için uygunluk incelemesi yapma.
Uygunluk raporları hazırlama.
ISO/IEC 17029 standardına uygun olarak akredite olma.
İşletmelerin Sorumlulukları: Yeşil Dönüşümde Önemli Adımlar
SYD belgesi almak isteyen işletmelerin yerine getirmesi gereken önemli sorumluluklar vardır:
Kayıt ve Bilgi Güncelleme: e-SYD sistemine kayıt olun ve bilgilerinizi güncel tutun.
Bilgi ve Belgelerin Sunulması: Gerekli tüm bilgi ve belgeleri eksiksiz ve doğru bir şekilde sunun.
Çevresel Performansın İzlenmesi: Emisyon ve atıkları düzenli olarak izleyin, kaydedin ve raporlayın.
MET Uygulamaları: En iyi teknikleri uygulayarak kirliliği kaynağında azaltın.
Acil Durum ve Risk Yönetimi: Kazaların önlenmesi ve çevresel etkilerin sınırlandırılması için gerekli tedbirleri alın.
Gözden Geçirme Sürecine Uyum: Belge gözden geçirme süreçlerinde gerekli raporları hazırlayın ve şartlara uyun.
SYD Sorumluları ve Başsorumluları: Uzmanların Rehberliğinde Süreç Yönetimi
YD sürecinin etkin yönetilmesi için SYD sorumluları ve başsorumluları belirlenir. Bu kişiler:
Süreç Koordinasyonu: Çevresel yönetim süreçlerini koordine eder.
Rapor Hazırlama: Raporların hazırlanmasından sorumludur.
Usul ve Esaslara Uygunluk: Süreçlerin Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara uygun yürütülmesini sağlar.
Teknik Uzmanlık: MET ve emisyon yönetimi konularında derin bilgiye sahip olmaları beklenir.
SYD Sorumluları ve Başsorumluları İçin Geçiş Süreci:
1/12/2030 tarihine kadar SYD sorumlusu ve başsorumlusu olarak görev yapmak üzere Bakanlıkça sorumlu havuzu oluşturulur ve bu havuza aşağıdaki nitelikleri sağlayan kişiler başvurabilir:
SYD Sorumlusu:
Çevre yönetimi hizmeti yeterlik belgesi bulunan ve ilgili sektörde en az beş yıl deneyime sahip olanlar.
Mühendislik, fen ve veterinerlik fakültelerinde öğretim üyesi olan ve sektörle ilgili proje deneyimi olanlar.
Bakanlık ve bağlı kuruluşlarda çevresel yönetim konusunda en az yedi yıl çalışmış olanlar.
SYD Başsorumlusu:
Çevre yönetimi hizmeti yeterlik belgesi bulunan ve ilgili sektörde en az on yıl deneyime sahip olanlar.
Mühendislik, fen ve veterinerlik fakültelerinde öğretim üyesi olan ve sektörle ilgili en az üç proje deneyimi olanlar.
Bakanlık ve bağlı kuruluşlarda çevresel yönetim konusunda en az on yıl çalışmış olanlar.
Uyumsuzluk ve Yaptırımlar: SYD Yönetmeliğine Uymanın Önemi
Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden işletmeler, 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 20. maddesi gereğince idari yaptırımlara tabi tutulur. SYD belgesi şartlarının kaybedilmesi durumunda, işletmeler Bakanlığa derhal bilgi vermeli ve verilen süre içinde uygunluğu sağlamalıdır. Aksi halde, belge iptal edilir ve işletme cezai yaptırımlarla karşılaşabilir.
Avrupa Birliği Standartları: Uluslararası Rekabette Çevresel Uyum
Endüstriyel Emisyonların Yönetimi Yönetmeliği, 2010/75/AB sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi ile uyumlu olarak hazırlanmıştır. Bu uyum, Türkiye’nin çevresel düzenlemelerde uluslararası normlara uygun hareket etmesini ve işletmelerin Avrupa pazarında rekabet gücünü artırmasını sağlar.
Geçiş Dönemi: İşletmeler İçin Takvim ve Önemli Tarihler
Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte faaliyette olan tesisler için belirli bir geçiş süreci tanımlanmıştır:
31/12/2028: İşletmelerin en az F seviyesinde SYD belgesi alması gerekmektedir.
31/12/2030: İşletmelerin en az D seviyesinde SYD belgesi alması gerekmektedir.
SSS: SYD Belgesi Hakkında En Çok Merak Edilenler
SYD Belgesi başvurusu nereye yapılır? Başvurular, Bakanlığın e-SYD sistemi üzerinden elektronik ortamda yapılır.
Belge alma süreci ne kadar sürer? Değerlendirme raporu süreci bir yıla kadar sürebilirken, uygunluk incelemesi ve yerinde tespit raporu süreçleri 45 gün içinde tamamlanır.
Uygunluk incelemesini kim yapar? A kategorisi başvurularında üçüncü taraf doğrulama kuruluşları, diğer kategorilerde il müdürlükleri yapar.
SYD belgesi için teşvik ve destekler var mı? SYD belgesi ve kategorisi, işletmelerin ilgili mevzuatlar doğrultusunda teşvik, hibe ve kredi gibi finansal desteklere başvurularında dikkate alınır.
Belge şartlarını kaybedersek ne olur? Bakanlığa derhal bilgi verilmeli ve verilen süre içinde uyum sağlanmalıdır. Aksi halde belge iptal edilir.
Sonuç: Sürdürülebilir Bir Gelecek İçin Adım Atın
Endüstriyel Emisyonların Yönetimi Yönetmeliği, Türkiye’nin çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmasında önemli bir adımdır. SYD belgelendirme süreci, işletmelerin çevresel performanslarını artırmalarını, kaynakları verimli kullanmalarını ve uluslararası standartlara uyum sağlamalarını teşvik eder. Bu yönetmelik, hem çevre korumasını güçlendirirken hem de işletmelerin rekabet gücünü artırarak ekonomik büyümeye katkıda bulunmayı hedefler.
İşletmelerin bu süreçte başarılı olabilmeleri için, yönetmeliğin teknik detaylarını iyi anlamaları, gerekli yükümlülüklerini yerine getirmeleri ve sürekli olarak çevresel performanslarını iyileştirmeleri gerekmektedir. SYD belgesi, sadece bir zorunluluk değil, aynı zamanda işletmeler için bir prestij kaynağı ve sürdürülebilirlik yolculuğunda önemli bir kilometre taşıdır.
Kaynaklar:
Yanıt yok