TS EN 9612 Çalışanların Gürültü Maruziyetinin Belirlenmesi İlker Civil

TS EN 9612 standardı çalışanların çalışma ortamında maruz kaldıkları gürültünün ölçümünde ve gürültü maruziyeti seviyesinin hesaplanmasında kullanılan bir mühendislik yöntemini kapsar.Bu standartta A-ağırlıklı seviyeler ele alınmıştır; fakat aynı zamanda C-ağırlıklı seviyelere de uygulanabilir. Ölçüm için üç farklı strateji belirlenmiştir.

İçindekiler

Yöntem ve İşlem Aşamaları

İş Analizi : İş analizi, ele alınan iş ve çalışanlar hakkında yeterli bilgi sağlamalıdır. Böylece uygun bir ölçüm stratejisi seçilebilir ve ölçümler planlanabilir.
Ölçüm Stratejisinin Belirlenmesi : TS EN 9612 standardında 3 farklı ölçüm stratejisi vardır. Bunlar görev bazlı ölçümler, iş bazlı ölçümler ve tam gün ölçümleridir.
Ölçümler : Ölçülecek temel büyüklük L_p,A,eqT( birT periyoduboyunca,A-ağırlıklı eşdeğer sürekli ses basınç seviyesi) olmalıdır. Ayrıca gerekli olduğunda L_p,Cpeak(C-ağırlıklı tepe ses basınç seviyesi )değeri ölçülmelidir.
Hatalar ve Belirsizlikler : Sonucu etkileyebilecek hataların ve belirsizliklerin kaynakları uygun olarak değerlendirilmelidir.
Sonuçların ve Belirsizliğin Hesaplanması : L_EX,8h(Günlük gürültü maruziyet seviyesine katkıda bulunan görevinin A-ağırlıklı gürültü maruziyet seviyesi) değeri seçilen strateji ile birlikte belirsizlikle birlikte hesaplanır.

İş Analizi

İş analizi seçilecek ölçüm stratejisinin belirlenmesinde önemli bir role sahiptir.İş analizi aşağıdaki bilgileri içermelidir;

a) işletmenin faaliyetlerini ve ele alınan çalışanların işlerini tanımlamak;
b) ilgili olduğunda homojen gürültü maruziyeti gruplarını tarif etmek;
c) her çalışan veya grup için anma gün veya günlerini belirlemek;
d) ilgili olduğunda işleri oluşturan görevleri tanımlamak;
e) olası önemli gürültü olaylarını tanımlamak;
f) ölçüm stratejisini seçmek;
g) ölçüm planını oluşturmak

Homojen Grupların Belirlenmesi

Tüm çalışanların tek tek maruziyetinin belirlenmesi mümkün değildir. Ölçüm işlemleri homojen grupların belirlenmesiyle azaltılabilir. Bu çalışanların grupları aynı işi yapar ve bir çalışma günü süresince benzer gürültüye maruz kalmaları beklenir.Bu gruplar bir veya daha fazla çalışandan
oluşabilir.

Ölçüm Stratejisinin Belirlenmesi

TS EN 9612 standardında 3 farklı ölçüm stratejisinden bahsedilmektedir. Homojen ölçüm grupları belirlendikten sonra bu belirlenen grupların belirlenen ölçüm stratejisiyle maruz kaldıkları gürültünün ölçülmesi gerekmektedir. Aşağıdaki tablo yardımıyla ölçüm stratejisini belirleyebiliriz.

TS EN 9612-Temel-Ölçüm-Stratejisinin-Seçilmesi

Strateji 1 Görev Tabanlı Ölçümler (TS-EN-9612)

Bu stratejide homojen gürültü maruziyetine maruz kalan işçi grubunun yaptığı farklı görevlerin her birinde ölçümler gerçekleştirilir. Bu ölçümlerde bütün gürültü dağılımının örneklendiğinden emin olunmalıdır. 5 dakikadan kısa süren görevler için ilgili görev kadar, 5 dakikadan daha uzun süren görevler için en az 5 dakika boyunca ölçüm yapılır.Eğer görev periyodik bir gürültü içeriyorsa ölçüm süresi en az 3 periyot içermelidir.Her görevi temsilen 3 adet numune alınır. Eğer yapılan 3 ölçümün herhangi iki tanesi arasında 3 dB veya daha fazla bir fark varsa, o görevi temsilen 3 adet daha ölçüm yapılarak toplamda 6 ölçüm gerçekleştirilir.

TS EN ISO 9612 Görev Bazlı Ölçüm Grafiği

Yukarıdaki grafite farklı gürültü durumlarına sahip ölçüm histogramına bakıldığında T₁ görevinde t₁ sürede ölçümler gerçekleştirilmiş. Grafiğe bakıldığında gürültünün kararlı olduğu gözlenmektedir. T₂ görevinde ise döngüsel dalgalı bir gürültü gözlenmektedir. Ölçüm süresi t₂ 3 periyotu içerecek şekilde seçilmiştir. T₃ görevine bakıldığında rastgele dalgalı bir gürültü gözlenmekte, bu yüzden ölçüm süresi t₃ tüm periyotu içerecek şekilde seçilmiştir.

Görev Bazlı Ölçümler İçin Hesaplama

L_P,A,eq,T,m= Görevin belirli bir süre için eşdeğer ses basınç seviyesi
I: görev için alınmış toplam ölçüm sayısı
i: görev için alınmış ölçümün sıra numarası olmak üzere

Görev Bazlı Ölçümler İçin 8 saatlik maruziyet değeri aşağıdaki formülle hesaplanır.

T_m :görevinden kaynaklı ortalama maruziyet süresi (saat)
T₀: Referans Süre (8 saat)
M: Toplam Görev Sayısı
m: Görevin sayı numarası

Strateji 2 İş Tabanlı Ölçüm (TS-EN 9612)

Bu ölçüm stratejisinin prensibi homojen gürültü maruziyetine kalan çalışan grubundan rastgele en az 5 ölçüm gerçekleştirilmesidir.

Bu stratejiye göre ölçüm yapmak için;

Aynı gürültü maruziyetine maruz kalan çalışan grubundaki çalışan sayısı belirlenir.
Çalışan sayısına göre aşağıdaki tablodan minimum toplam ölçüm süresi belirlenir.

TS EN 9612 iş bazlı ölçümlerde homojen maruziyet grubuna uygulanacak toplam asgari ölçüm süresi

Her homojen grubu temsilen en az 5 adet ölçüm yapılır. Bu 5 ölçümün toplam süresi yukarıda belirlenen minimum toplam ölçüm süresi kadar veya daha fazla olmalıdır. Bu 5 ölçüm rastgele farklı kişilerden alınabilir fakat ölçüm süreleri mümkün olduğunca eşit seçilmeye çalışılır.
Yapılan ölçüm sonuçlarından elde edilen c1u1 belirsizlik bileşeni değeri 3,5 dB’ i geçerse gruptaki ölçüm sayısı arttırılmalı veya grup yeniden belirlenmelidir. Bu sebeple sahadaki ölçüm sonuçları sahada ekip tarafından raportörlere telefon ile bilidirilir ve c1u1 değerinin 3,5 dB’ i geçmediği teyit edilir.

L_{p, A, eqTe}: İşin belirli bir süre için eşdeğer ses basınç seviyesi
N: iş için alınmış toplam ölçüm sayısı
n: iş için alınmış ölçümün sıra numarası olmak üzere

İş tabanlı ölçümlerde 8 saatlik maruziyet değeri aşağıdaki formül ile hesaplanır;

L_{p, A, eqTe}: İşin belirli bir süre için eşdeğer ses basınç seviyesi
Te: Efektif günlük çalışma süresi (saat)
T₀: Referans süre (sa) olmak üzere

Strateji 3 Tam Gün Ölçümleri(TS-EN 9612)

Bu ölçüm stratejisinde ölçüm bütün çalışma periyodu içerisindeki bütün gürültü ve sessiz süreleri kapsar. Her bir maruziyet ölçüm için 3 farklı ölçüm alınmalıdır. Ölçüm yapılan günün ilgili çalışma grubu ve çalışmaları doğru şekilde temsil edilebilir bir gün olması gereklidir. Bazı pratik sebeplerden dolayı ölçüm tüm çalışma periyodu boyunca yapılamayabilir. Bu gibi durumlarda ölçüm süresi mümkün olduğunca uzun tutulmaya çalışılır ve bütün önemli gürültü periyotları içermesi sağlanır. Yapılan 3 ölçümden herhangi iki tanesi arasında 3 dB’ den daha fazla fark olması durumunda 2 adet tam gün ölçümü daha alınmalıdır

Ölçüm tam 8 saat boyunca alınmışsa herhangi bir hesaplamaya gerek duyulmadan Leq değeri kullanılabilir fakat, 8 saat boyunca alınmayan günlük ölçümlerde aşağıdaki formülle hesaplama yapılır.

TS-EN 9612 Standardında Ölçüm Cihazının Yeri

Mikrofon, en çok maruz kalan kulağın bulunduğu tarafa, dış kulak kanal girişinden en az 0,1 m uzaklıkta omuz başına takılmalıdır ve omzun yaklaşık olarak 0,04 m yukarısına yerleştirilmelidir. Mikrofon ve kablo mekanik etki veya giyinmeden kaynaklanan örtmenin yanlış sonuçlara sebep olmayacağı şekilde bağlanmalıdır.

TS EN 9612 Ölçüm Cihazının Yeri

İş Tabanlı Ölçüm İçin Genişletilmiş BelirsizliğinTayini

Standart belirsizlik, u₁ aşağıdaki denklem ile hesaplanır;

L_{P, A,eqT,n}: İş Gürültü Seviyesi örneği için n için A-ağırlıklı eşdeğer sürekli ses basınç seviyesi
L_{pA, eqT}: A- ağırlıklı sürekli eşdeğer ses basınç seviyesinin N adet örneğin aritmetik ortalaması
N: Topla ölçüm sayısı

L_{P, A,eqT,n}değeri hesaplandıktan sonra ölçüm sayısına göre aşağıdaki tablodan c₁u₁ katkısı hesaplanır.